Depresja – największa choroba cywilizacyjna XXI wieku – może przybierać różne oblicza i objawiać się na wielorakie sposoby. Niektórzy nie zdają sobie sprawy z faktu, że może kryć się za tzw. maskami. Maski depresji pozwalają ukryć pod postacią innych schorzeń rzeczywistą przyczynę stanu chorego. Depresja maskowana to problem znany psychiatrom i psychologom od dziesięcioleci, jednak diagnoza może być utrudniona ze względu na atypowość choroby.
Maski depresji – historia pojęcia i choroby
Depresja maskowana (znana również jako: depresja atypowa, depresja somatyczna, depresja ukrywana, subdepresja, ekwiwalent depresji, depresja bez depresji) to postać choroby, która wymyka się nawet klasyfikacjom ICD-10 bądź DSM-IV. Nie oznacza to jednak, że maski depresji nie stanowią poważnego problemu zdrowotnego. W latach 70. i 80. XX wieku rozpoznawano ją u pacjentów, którzy skarżyli się na objawy somatyczne, pozbawione jednak podłoża organicznego. Ostatecznie depresja maskowana przestała być uważana za właściwą diagnozę ze względu na pojemność tego pojęcia – po prostu obejmowała zbyt wiele schorzeń i objawów. Współcześnie u pacjentów, którzy mogą ukrywać się za maskami depresji, często oficjalna diagnoza to np. zaburzenia somatyzacyjne, zaburzenia somatoformiczne, zaburzenia psychosomatyczne, zaburzenia dysocjacyjne/konwersyjne, neurastenia lub hipochondria.
Depresja maskowana – objawy
Jak rozpoznać „depresję bez depresji”? Objawy, czyli maski depresji, na pierwszy rzut oka nie są kojarzone z klasyczną depresją. Można je podzielić na fizyczne, np. chroniczny ból (różnych partii ciała, od głowy po nerwobóle), zaburzenia snu, podwyższone tętno, zaburzenia miesiączkowania, problemy żołądkowe, zmęczenie; oraz objawy kognitywne i behawioralne, np. problemy z koncentracją, zaburzenia funkcji seksualnych, brak energii, wycofanie społeczne. Maski mogą obejmować również inne, mniej oczywiste zachowania i procesy. Chory na depresję może (nieświadomie) kryć ją pod „maską” problemu hazardowego bądź alkoholowego, uzależnienia od narkotyków, zakupoholizmu. Może również doświadczać świądu skóry, jadłowstrętu, zaburzeń widzenia, utraty masy ciała, bądź wręcz przeciwnie – kompulsywnie się objadać. Spektrum objawów, które mogą być w rzeczywistości maskami depresji, jest naprawdę szerokie.
Terapia i leczenie farmakologiczne depresji maskowanej
Przy odpowiedniej diagnozie maski depresji mogą zostać rozpoznane, a pacjent może odzyskać zdrowie psychiczne i fizyczne. Terapia, która towarzyszyć będzie leczeniu farmakologicznemu, jest podobna do terapii innych zaburzeń psychicznych. Połączenie odpowiednio dobranych leków antydepresyjnych oraz psychoterapii powinno przynieść skutki w postaci powrotu do zdrowia. Warto pamiętać, że w przypadku depresji maskowanej konieczne może być leczenie także zaburzeń jej towarzyszących, np. wymagana będzie terapia współistniejących uzależnień.
Podsumowanie
Choć termin „depresja maskowana” przestał być oficjalnie stosowany, nadal może wiele powiedzieć o złożoności depresji i jej obliczach. Znajomość pojęcia masek depresji pozwala lepiej zrozumieć tę chorobę. Jeśli my lub ktoś bliski doświadczamy objawów opisanych w powyższym tekście, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. Psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra będą w stanie pomóc w rozpoznaniu powiązań zachodzących między naszym ciałem a umysłem.
1 Miodek A., Szemraj P., Kocór J., Ryś A., Depresja maskowana – historia i współczesność. Pol. Merk. Lek. XXIII (133), s. 78-80, 2007.
2 Bschor T., Masked depression: the rise and fall of a diagnosis. Psychiatrische Praxis (29) s, 207-210, 2002.
